Nowy Ranking Antykoncepcji w Europie: nieustannie alarmująca sytuacja w Polsce

Contraception Policy Atlas 2025 został opublikowany 18 lutego 2024 roku i zaprezentowany w Parlamencie Europejskim podczas wydarzenia współorganizowanego przez Joannę Scheuring-Wielgus, wice przewodniczącą EPF for Sexual and Reproductive Rights. Spotkanie zgromadziło ekspertów, przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz decydentów politycznych, którzy debatowali nad koniecznością poprawy dostępu i wiedzy o antykoncepcji. Jak powiedziała Joanna Scheuring-Wielgus:

„Najnowsza edycja Atlasu Dostępności Antykoncepcji w Europie (Contraception Policy Atlas 2025) ujawnia niepokojące dane na temat dostępu do nowoczesnej antykoncepcji  w Polsce. Raport wskazuje, że nasz kraj nie tylko nie dokonał postępu, ale wręcz pogorszył swoje wyniki w zakresie dostępu do środków antykoncepcyjnych, poradnictwa oraz informacji online. Polska pozostaje najgorzej ocenianym krajem w Europie pod względem polityki antykoncepcyjnej, obok Rosji, Węgier i Cypru.”

Dostęp do antykoncepcji w Polsce – główne problemy

• • Ograniczony dostęp do antykoncepcji awaryjnej – w Polsce dostępna jest wyłącznie na receptę.
  • Brak systemowych programów refundacyjnych dla dorosłych.
  • Brak specjalnych rozwiązań dla młodzieży i grup wrażliwych.
  • Niewystarczające pokrycie kosztów konsultacji ginekologicznych w systemie publicznej opieki zdrowotnej.
  • Brak rządowych stron internetowych informujących o antykoncepcji.

Antykoncepcja, a zdrowie publiczne

W Polsce, podobnie jak w innych krajach Europy, wzrost dostępności antykoncepcji skutecznie zmniejsza liczbę nieplanowanych ciąż. Mniejsza liczba nieplanowanych ciąż prowadzi do spadku liczby aborcji. W krajach o lepszym dostępie do antykoncepcji odsetek nieplanowanych ciąż jest znacząco niższy.

Dane dotyczące Polski na tle Europy

• 35% ciąż w Europie jest nieplanowanych, w Polsce ten wskaźnik jest jeszcze wyższy.
• 57% kobiet w Europie stosuje nowoczesną antykoncepcję – w Polsce odsetek ten jest niższy niż średnia europejska.
• Polska, zamiast poprawiać swoje wyniki, odnotowała regres – dostępność antykoncepcji awaryjnej spadła z 44,8% do poniżej 31,5% w 2019 roku, gdy wprowadzono obowiązek uzyskania recepty.

Problemy z dostępem do antykoncepcji w całej Europie

Jednak problemy, z którymi boryka się Polska, nie są odosobnione – są częścią szerszego, trwającego kryzysu w Europie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zwraca uwagę na szereg wyzwań, takich jak:

• ograniczony wybór metod antykoncepcyjnych,
• trudności w dostępie do usług, zwłaszcza dla młodych, ubogich i niezamężnych osób,
• obawy przed skutkami ubocznymi,
• opór kulturowy i religijny,
• niska jakość usług,
• bariery związane z płcią.

W rezultacie coraz więcej kobiet, zwłaszcza młodych, rezygnuje z nowoczesnej antykoncepcji, co może przyczyniać się do wzrostu liczby niechcianych ciąż.

Atlas jako narzędzie zmiany

Contraception Policy Atlas ocenia 47 krajów Europy i Izraela, analizując dostęp do nowoczesnej antykoncepcji według 5 głównych kryteriów i 17 podkryteriów, opracowanych przez ekspertów ds. zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego. Tegoroczna edycja podkreśla nowe kryterium – dostępność antykoncepcji awaryjnej.

Atlas ma na celu pobudzenie debaty publicznej i politycznej na temat polityki antykoncepcyjnej oraz dostarczenie decydentom rzetelnych danych umożliwiających poprawę sytuacji w poszczególnych krajach, w tym w Polsce.

Link do Atlasu 2025: https://www.epfweb.org/node/1122

https://www.epfweb.org/sites/default/files/2025-02/CCInfoEU_A3_EN_2025_FEB14%20BIS_0.pdf